Joodse groeperingen

In de Bijbel lezen we over Joodse sekten, zoals de Farizeeën en de Sadduceeën. Wie waren dat? Dat willen we hier eens nagaan. En we zullen zien dat er ook nog andere groepen zijn geweest.

   Farizeeën en Sadduceeën    

Heel bekend zijn de Farizeeën (betekent: “afgescheidenen”). Zij houden zich veel bezig met studie van de Wet. Zelf kijken ze nogal neer op het ‘gewone’ volk. Maar andersom worden zij wel door de meeste Joden gewaardeerd. De Farizeeën komen vaak in conflict met Jezus; ze worden huichelaars genoemd. Ze willen graag door de mensen geëerd worden. Door in het openbaar te bidden laten ze zien hoe vroom ze wel zijn.
Ze geloven dat Mozes een ‘aanvulling’ heeft gekregen op de Wet van God. Die is door de rabbijnen mondeling overgeleverd. Dat betekent dat ze het volk veel onnodige verplichtingen en verboden opleggen.

   In de Bijbel   

Zo is er een ‘wet’ ingesteld dat je op de sabbat maar een korte afstand mag afleggen: een ‘sabbatsreis’ van 2000 ellen; dat is bijna een kilometer. Dit getal wordt ontleend aan Jozua 3:4 – maar die tekst heeft niets met de rustdag te maken.
En... op de sabbat kun je ook beter niet gaan lezen. Want stel je voor: het wordt ineens donker in huis. Dan kún je in de verleiding komen om de lamp aan te steken. En dat is streng verboden (Ex. 35:3).
Een eed zweren? Voorzichtig daarmee, inderdaad. Maar deze dwazen zeggen: als je een eed aflegt bij de tempel of bij het altaar, dan mag je die wél breken. Jezus wijst daarop in Matth. 23:16-22. Hij geeft ze een ernstige bestraffing.

Na de verwoesting van de tempel in het jaar 70 blijven de Farizeeën bestaan; ze werken daarna aan een verdere uitbreiding (Misjna) van de Wet. Bekende Farizeeën zijn Nicodemus en Paulus.

Een andere groep wordt gevormd door de Sadduceeën. Deze beweren dat ze afstammen van de hogepriester Zadok (vandaar de naam) uit de tijd van Salomo. Zij moeten niet veel hebben van de ‘geboden van mensen’, die de Farizeeën hebben verzonnen. Alleen de Thora, de vijf boeken van Mozes, vinden ze belangrijk.

► Johannes preekt tegen de Farizeeën en Sadduceeën

Veel priesters horen bij de Sadduceeën; ze hebben dus ook veel te zeggen in de tempeldienst en in het Sanhedrin. Het zijn de voorname, welvarende mensen. Ze geloven niet in de opstanding en in engelen. Bij het volk zijn ze minder geliefd. Ze hebben weinig moeite met de Romeinse overheersing.

Als ze menen dat Jezus een bedreiging voor de vrede wordt (Joh. 11:48), komen ze in actie, samen met de Farizeeën. Dan wordt Jezus gevangen genomen. Als veertig jaar later de tempel verdwenen is horen we niets meer van de Sadduceeën. Bekende Sadduceeën zijn de hogepriesters Annas en Kajafas.

   Essenen    

Een groep waarvan we in de Bijbel niets lezen: de Essenen. Dat zijn mensen die zich uit het openbare leven terugtrekken. Ze wijden zich aan studie van de heilige geschriften. Ze leven heel sober, hebben strenge opvattingen. Een soort kluizenaars dus; ze leven ook vaak in “gemeenschap van goederen”. Het komt zelfs voor dat ze elkaars kleren dragen.

► Zo gehavend (of erger) zien sommige rollen van Qumran eruit...

In Qumran, bij de Dode Zee wonen waarschijnlijk een paar honderd Essenen in een klooster. Ze bewaren teksten van het Oude Testament. Ze verstoppen - zo denkt men - die boekrollen in grotten als de Romeinen in het jaar 68 oprukken. Maar hun klooster wordt verwoest. Na 1947 zijn gelukkig veel van hun geschriften (soms erg beschadigd) teruggevonden: de bekende Dode Zee-rollen.

   Zeloten    

In Judea zijn regelmatig opstootjes: protesten tegen de Romeinse onderdrukkers. Veel Joden houden niet van de 'onheilige' zaken die Jeruzalem zijn binnengekomen. Dicht bij de tempel staat een theater (schouwburg). Hier kijken veel Joden de andere kant op. En spugen op de grond als er Romeinse soldaten voorbijkomen. Maar er is een groep Joden die eropuit is het Romeinse juk af te werpen, desnoods met geweld! Dat zijn de Zeloten (betekent: “ijveraars”). Géén belasting betalen, géén Edomiet (want dat is Herodes!) op de troon! Géén offers brengen aan de keizer! Ze zijn niet alleen tegen de Romeinen gekant: ook als je met de bezetter samenwerkt ben je je leven niet zeker. Als er rellen zijn laten ze zich horen, maar ook later, bij de opstand in het jaar 70, zullen ze nog een grote rol spelen.

   Wist je...    

• dat één van de apostelen, Simon (niet Petrus) de bijnaam 'Zelotes' heeft?
• dat hij dus waarschijnlijk eerst bij de Zeloten was aangesloten?
• dat je die naam kunt vinden in Luk. 6:15?
• dat hij in Mark. 3:18 'Kananites' heet (wat hetzelfde betekent)?