Bevolkingsgroepen


Israël heeft nu ongeveer negen miljoen inwoners. Dat is de helft van het aantal inwoners van Nederland. Die inwoners kun je verdelen in verschillende bevolkingsgroepen. Een bevolkingsgroep is een bepaald deel van de bevolking in de samenleving of in een gebied. Stel: je zou die negen miljoen Israëliërs verdelen in groepen van 100 personen. Dan zou de verdeling gemiddeld genomen als volgt zijn: 74 Joodse mensen, 21 Arabische mensen en 5 mensen van een andere afkomst. Maar hiermee hebben we nog niet alles genoemd. Ondanks hetzelfde geloof en afkomst hebben bijvoorbeeld de Joden ook weer verschillende achtergronden: sommigen komen uit Europa, anderen uit Afrika en weer anderen uit Azië. Ook de Arabische inwoners kennen veel verschillen: zij kunnen bijvoorbeeld islamitisch of christelijk zijn.

   Joodse inwoners   

De Joden in Israël zijn afkomstig uit meer dan honderd verschillende landen. Iedere immigrant bracht zijn eigen gewoontes mee, zijn eigen taal en kleding. Er kwamen Joden uit West-Europa en Amerika die arts, advocaat of directeur van een bedrijf waren. Maar er kwamen ook Joden uit hele arme gebieden. Zij konden soms niet eens lezen of schrijven. Zij moesten zich aanpassen aan het moderne leven in Israël. Toch is het opvallend hoe snel deze aanpassing vaak verliep. Jemenitische Joden, bijvoorbeeld, kenden in Jemen geen waterleiding en elektriciteit. Ze konden niet lezen of schrijven, lieten hun kamelen achter en kwamen per vliegtuig naar Israël. Woonden ze eerst in een tent, in Israël kregen ze een modern huis. Ze deden voor het eerst pogingen om met mes en vork van een bord te eten! Toch hebben ook zij zich snel aangepast aan de nieuwe situatie.


► Joodse jongen (met pijpenkrullen) uit Jemen

Men spant zich in Israël erg in om van al die verschillende mensen één volk te maken. Er zijn speciale ‘Ulpan’-scholen, waar men de nieuwkomers de Hebreeuwse taal aanleert. Zo leren al die verschillende mensen met elkaar te spreken. In het leger moeten jonge mensen leren samenleven. Dat is belangrijk, want men heeft elkaar hard nodig in allerlei situaties. Dat hebben de oorlogen in het verleden wel bewezen!

Er kan niet over alle bevolkingsgroepen iets gezegd worden, want dit zou te veel worden. Eerst vertellen we iets over de Joden en daarna over de Arabieren. Let op: eerst komen een paar moeilijke woorden!
De Joodse inwoners zijn te verdelen in Asjkenazim Sefardim Mizrachim Beta Israel.

   Asjkenazim   

Asjkenazische Joden komen uit Europa. ‘Asjkenaz’ is een Hebreeuws woord voor Duitsland, dat is ook het land waar veel van deze Joden woonden. Maar niet alleen in Duitsland, ook in veel andere Europese landen zoals: Rusland, Engeland, Nederland, Estland, Italië en nog veel meer landen. Meer dan duizend jaar geleden kwamen de Asjkenazische Joden in het midden van Europa wonen. Ze waren uit hun eigen land verdreven door de oorlog. In dit nieuwe gebied ontwikkelden ze hun gebruiken en gewoontes. Ook ontstond er een eigen taal: het Jiddisch. Deze taal was gebaseerd op de lokale Duitse taal. Vanaf 1880 zijn er veel Asjkenazische Joden naar Israël teruggekeerd. Nu wonen er bijna drie miljoen Asjkenazische Joden in Israël.

   Sefardim   

Vanaf het begin van onze jaartelling vestigden veel Joden zich in Spanje en Portugal. Joden uit dit deel van Europa worden Sefardische Joden genoemd. Immers, ‘Sefarad’ is de Hebreeuwse naam voor Spanje. Door de eeuwen heen ontwikkelden zij ook hun eigen tradities en taal. Deze nieuwe taal, het ‘Ladino’, werd sterk beïnvloed door het Spaans.

Aan het einde van de vijftiende eeuw zijn deze Joden verbannen uit Spanje en Portugal. Daardoor werden ze verspreid rond de Middellandse Zee en ook gingen veel Joden naar Noord- en Zuid-Amerika. Ook zijn er Sefardische Joden naar Israël teruggekeerd. Momenteel zijn ongeveer een miljoen Sefardische Joden in Israël gevestigd.

   Mizrachim   

Rond het begin van de jaartelling vestigden de eerste Joden zich in de Noord-Afrikaanse landen: Marokko, Tunesië en Libië. Dit gebied werd echter steeds meer Arabisch. De Joden die daar woonden gingen ook Arabisch spreken maar hielden wel vast aan hun eigen geloof en identiteit. Omdat een groot gedeelte van deze Arabische wereld ten oosten van Israël ligt worden alle Joden die in de Arabische wereld leven Mizrachi Joden genoemd.
‘Mizrach’ betekent in het Hebreeuws namelijk: ‘oosters’. Ondanks dat deze Joden aan de westzijde van de Arabische wereld wonen worden ze ook Mizrachi Joden genoemd. Op dit moment zijn er ongeveer drie miljoen Mizrachi Joden in Israël gevestigd.

   Beta Israël   

De groep Beta Israël bevat Joden die afkomstig zijn uit de hooglanden van Ethiopië. Het is niet duidelijk hoe deze groep daar ontstaan is. Deze mensen hebben een Afrikaans uiterlijk maar zijn wel Joods. Ongeveer 100.000 van deze Ethiopische Joden wonen tegenwoordig in Israël. Ze worden ook wel Falasja’s genoemd.


► Falasja's (Beta Israël), afkomstig uit Ethiopië    beeld: Haim Zach - detail

Niet alle Joden zijn godsdienstig. Dat zie je vooral in de grote steden Tel Aviv en Haifa goed. Daar wonen veel ongodsdienstige (seculiere) Joden. Helaas is werken en geld verdienen voor hen het belangrijkste. Ook komen zij bijna nooit in een synagoge. Wel houden zij de Joodse feesten, zoals het Paasfeest, Pinksterfeest en Loofhuttenfeest. Dat zijn, vinden ze, nu eenmaal de feesten die bij het Joodse volk horen.

   Arabieren   

Arabieren zijn er in twee groepen: islamitische en christelijke. Acht op de tien Arabieren is islamitisch. Dus ongeveer anderhalf miljoen inwoners behoren tot deze groep. Door de grote gezinnen zal dit aantal sterk blijven groeien. Deze Arabieren worden soms ook Palestijnen genoemd.
Christelijke Arabieren (bijna 200.000 in Israël) spreken Arabisch en hebben dezelfde afkomst als hun islamitische volksgenoten. Alleen hun geloof is dus anders. Ze wonen vooral bij elkaar in het noorden van Israël.