De Westbank

Je hoort nogal eens spreken over de Westbank of (in onze taal) de Westelijke Jordaanoever. Het gebied in Palestina waar de meeste Arabieren (Palestijnen) wonen. Maar tot 1948 kon je hier ook veel Joden vinden. Toen zijn die daar verdreven door Jordanië, die dat gebied maar voor zich in bezit heeft genomen. Je zou kunnen vragen: van wie ís die Westbank nu eigenlijk?

In 1922 is Palestina en Transjordanië aangewezen als woongebied voor de Joden. Daarbij hoorde ook de Westbank. De Joden hadden veel welvaart in het land gebracht; er was werkgelegenheid, onderwijs en medische zorg. Dat trok ook massa’s Arabieren en andere immigranten, ook uit Europa, aan. Maar de komst van de Joden werd flink tegengewerkt door de Arabieren. Én door de Engelsen, die tot 1948 over Palestina 'regeerden'.

   Nederzettingen   

Jordanië heeft van 1948 tot 1967 de baas gespeeld over een ‘jodenvrije’ Westbank. Een prachtige kans voor de Palestijnen om toen aan te dringen op een eigen staat. Maar niets daarvan. Wél bleven de aanslagen tegen Israël doorgaan. Je vraagt je af: wíllen de Palestijnen wel een eigen staat? Of is hun doel om Israël te vernietigen?

► Bouw van Kirjat Arba, 1973       beeld: National Library of Israël

Toen Israël in 1967 een grote overwinning had behaald, vestigden zich ook weer Joden op de Westbank. Eigenlijk is dit net zo normaal als Arabieren die in Israël wonen (daar 20% van de bevolking). Ze bouwden daar nederzettingen, bijvoorbeeld op plekken waar tot 1948 óók Joden hadden gewoond. Een voorbeeld daarvan is Kirjat Arba (bij Hebron). Later bouwde men ook op braakliggende grond. Helaas zijn sommige Joodse inwoners (die 'kolonisten' worden genoemd) agressief tegen de Palestijnen. Trouwens, deze nederzettingen beslaan slechts een paar procent van de Westbank.
De Palestijnen wonen er behoorlijk versnipperd. Dat is soms lastig, vanwege de grote afstand naar b.v. een ziekenhuis. Ook hebben ze veel te maken met controleposten.

   Veiligheid   

Israël is duidelijk militair aanwezig op de Westbank. Dat heeft alles te maken met het terrorisme, waartegen men zich verdedigt. De Arabieren benadrukken steeds dat Israël zich uit "bezette gebieden" moet terugtrekken. Dat is in 1967 besloten, maar er wordt vergeten dat Israël ook veilige en gerespecteerde grenzen wil hebben. De vraag blijft: zijn de Palestijnen bereid om de Joodse staat te erkennen? Pas als het zover komt, heeft het nut om over een 'Palestijnse staat' te onderhandelen. Het is dus wat voorbarig om te beweren dat de Westbank een gebied is dat "bezet" is door Israël. Bijna de hele wereld zegt dat. Maar een beslissing daarover kan alleen samengaan met een vredesovereenkomst. Overigens: de Palestijnen hebben de Westbank diverse keren geweigerd (zoals in 1937 en 1947). En aan de Joden wordt het niet gegund.

   Westoeverbarrière   

Het wordt na de eeuwwisseling steeds duidelijker: de Palestijnse leiding doet veel te weinig om de terroristen in bedwang te houden. Er vallen teveel slachtoffers. Daarom besluit de Israëlische regering in 2001 om een veiligheidsbarrière van staal en prikkeldraad te plaatsen, op de grens met de Westbank. Op sommige gevaarlijke plekken wordt een muur aangebracht.

► Een gedeelte van de afscheidingsmuur bij Bethlehem

De bouw start in 2002. Het gehele hek moet meer dan 700 km lang worden, waarvan de kosten 2 miljoen dollar per kilometer zijn. Reken maar eens uit! Maar het effect? Het aantal slachtoffers van beschietingen of zelfmoordaanslagen daalt met ruim 90%. Er is meer rust in de steden. Ook vinden er veel minder Palestijnse diefstallen plaats van auto’s en landbouwvoertuigen. Verder hoopt Israël dat de Palestijnen eindelijk eens werk gaan maken van de bestrijding van het terrorisme. Dat was namelijk in de Oslo-akkoorden beloofd.

   Kritiek   

Het hek volgt ongeveer de grens van Israël van voor 1967 (de zogeheten “Groene lijn”). Maar op sommige plekken gaat het hek om Israëlische nederzettingen heen, om de inwoners te beschermen. Op het kaartje hieronder is dat duidelijk te zien.

Natuurlijk komen er veel bezwaren tegen de afscheiding, vooral van de Palestijnen. Zij geloven niet echt dat het hek is bedoeld voor de veiligheid van Israël. Maar eerder dat het een truc is om grond van de Palestijnen af te pakken. Daarbij komen allerlei problemen voor de bewoners. Een boer kan moeilijker bij zijn akker komen, het is lastig voor het verkeer, en voor mensen die in Israël werken. Daar zit wel wat in. Ten zuiden van Jeruzalem loopt de barrière over zo'n tien kilometer dicht langs Bethlehem (zie het kaartje). Hinderlijk voor de Palestijnen, die steeds te maken hebben met checkpoints van het Israëlische leger.
Ook veel landen, zoals Amerika, hebben kritiek op Israël vanwege deze afscheiding. Maar er wordt vergeten dat zo’n afscheiding op meerdere plaatsen in de wereld bestaat. Amerika is zelf bezig met een hek om migranten uit Mexico te weren. En ook het eiland Cyprus bestaat uit twee delen die door een 180 km lange zone van elkaar worden gescheiden. Compleet met prikkeldraad, mijnenvelden en wachttorens...