De dood van Jonathan
(143 – 142 voor Chr.)
In Syrië blijft het ‘rommelen’. Telkens is er een ander die graag de koningskroon wil dragen. Een generaal, die niet veel van koning Demetrius moet hebben, roept zichzelf uit tot regent. Hij kiest een nieuwe naam: Tryfon. En meteen schuift hij de zoon van de vroegere koning Alexander naar voren om het land te gaan regeren. Een ingewikkelde boel!
Twee koningen tegelijk
Tryfon weet veel medestanders te krijgen. Er blijft voor koning Demetrius II niets anders over dan uit de hoofdstad Antiochië weg te vluchten. De zoon van Alexander, een kind van vijf jaar, wordt op de troon gezet en gaat ‘regeren’ als koning Antiochus VI. Er zijn nu twee koningen tegelijk in Syrië! En ze zouden graag allebei de hulp inroepen van... het sterke leger van de Makkabeeën! Maar Demetrius snapt dat hij dat wel kan vergeten – hij heeft de Joden niet zo netjes behandeld!
Jonathan kan weer opdraven...
Tryfon grijpt zijn kans! Hij benoemt Jonathan voor de zekerheid nog maar eens als hogepriester. Zijn broer Simon wordt militair bevelhebber over het zuiden van Syrië. Dit gebied had vroeger ook tot Israël behoord. De Makkabeeën begrijpen: zo komen we steeds dichter bij ons doel: een onafhankelijk én groter Israël! Demetrius II heeft wel door dat de Joden Tryfon aan het helpen zijn, dus stuurt hij een leger naar het noorden van Israël. Maar na een lastig gevecht worden de Syriërs door Jonathan op de vlucht gejaagd! Hoe vaak is zoiets al niet eerder gebeurd? Later probeert Demetrius het nog eens, maar de Joden zijn al snel van zijn plannen op de hoogte. Daarom kiezen de laffe Syriërs maar snel het hazenpad. Ze hebben respect voor de Joodse soldaten; ze maken alleen kans als ze hen plotseling overvallen.
Het verraad van Tryfon
Natuurlijk vindt Tryfon dit allemaal prachtig. Maar, denkt hij: als ik koning wil worden van Syrië, dan moet ik niet teveel last van die Joden krijgen. Die hebben me toch al een groot gebied in handen én een sterk leger ook! Hij trekt op tegen de Joden, die zich natuurlijk niet willen laten overrompelen. Zo komen in de buurt van de Jordaan twee legers tegenover elkaar te liggen. Ineens doet Tryfon heel aardig. Hij vraagt waarom Jonathan zo’n groot leger bij zich heeft. Dat is helemaal niet nodig, vindt hij. Veel beter is het om vrede te sluiten. Stuur de soldaten naar huis en ga met me mee. Ik beloof je dat alle Syriërs het land zullen verlaten!
Het is niet te geloven! Die voorzichtige en slimme Jonathan stuurt inderdaad bijna alle manschappen naar huis en gaat met slechts duizend man met Tryfon mee naar Ptolemaïs, een havenstad in het noorden.
► Ptolemaïs (heet tegenwoordig: Akko) beeld: Yitzhak Marmelstein
Maar zodra hij daar aankomt merkt Jonathan dat hij in de val is gelopen. Hij wordt gevangen genomen en zijn manschappen worden omgebracht. Heel Israël is in rouw als men verneemt wat er is gebeurd; ze menen zelfs dat óók Jonathan is gedood. En Tryfon denkt dat de Judeeërs nu wel helemaal de moed zullen laten zakken.
Simon neemt het heft in handen
Maar hij vergist zich: het moreel van de Joden is niet gebroken. Ze zijn vastbesloten de strijd voort te zetten. Ondanks het droevige bericht over het lot van Jonathan gaan de Judeërs niet bij de pakken neerzitten. Integendeel. Simon, de enige nog overgebleven zoon van de priester Mattatias, roept alle mannen op die voor de verdediging van het land kunnen zorgen. Om de burcht Akra, waar nog steeds Syrische soldaten zitten, was al door Jonathan een muur gebouwd. Verder wordt Jeruzalem nog extra versterkt. Bovendien laat Simon de belangrijke havenstad Jaffa bezetten.
Het einde van Jonathan
Het is allemaal nog net op tijd, want Tryfon verlaat al spoedig met een groot leger de havenstad Ptolemaïs. Als de Syriër merkt dat Simon hem met zijn manschappen opwacht, neemt hij weer zijn toevlucht tot een list! Jonathan, zegt hij, is gevangen genomen omdat de Joden nog een flinke hoeveelheid belastinggeld schuldig zijn. Als ze dat nu maar komen brengen én twee zonen van Simon als gijzelaars… dan is er niets aan de hand en zal Jonathan worden losgelaten! Wat kan Simon anders doen, dan maar op zijn voorstel ingaan? Maar de sluwe Tryfon houdt zijn woord niet! In plaats daarvan trekt hij op tegen Jeruzalem. Het ziet er slecht uit voor de Joden. Maar… een geweldige sneeuwstorm brengt redding. Tryfon ziet dat hij niet op kan tegen het weer én de sterke legermacht van de Makkabeeën tegelijk. Bibberend van de kou zoekt hij de warmere Jordaan op en trekt weer richting Syrië. In Galilea gekomen laat hij dan nog Jonathan ter dood brengen. Hij wordt in Modin, de stad van zijn vader, begraven.