De Godsdienstvrijheid terug!
(164 – 162 voor Chr.)
De tempel is gereinigd. De offerdienst kan weer plaatsvinden. Het volk is verheugd. De legers van koning Antiochus zijn verslagen. En nu?
In Jeruzalem zijn nog steeds Syrische soldaten aanwezig in de zogenoemde Akra. Dat is een vesting die enkele jaren geleden door Antiochus tegenover de tempel is gebouwd om de Joden in de gaten te kunnen houden. In 2015, dus meer dan tweeduizend jaar later, zijn restanten van dit fort gevonden bij opgravingen in Jeruzalem.
Antisemitisme
Judas zou kunnen proberen die vesting te belegeren. Maar hij heeft andere plannen. Hij hoort dat Joodse gemeenschappen die in omliggende landen wonen het zwaar te verduren hebben. Er wonen namelijk ook Joden in Galilea, in Gilead, onder de Ammonieten en de Edomieten. Ze worden vervolgd, hun bezittingen worden bedreigd en zelfs loopt hun leven gevaar. De leider van de Makkabeeën besluit om zijn volksgenoten te hulp te schieten. Samen met zijn broers slaagt hij erin om de heidense volken te verslaan. Ze krijgen daarbij zelfs hulp van de Arabieren! Vele Joden worden gered en naar Judea gebracht. Bij deze strijd weten de Makkabeeën ook weer veel wapens op hun vijanden buit te maken.
Twee rivalen in Syrië
Koning Antiochus IV had vóór zijn dood zijn vriend Filippus benoemd als regent. Hij moest de kroonprins, die ook Antiochus heette (en nog maar 10 jaar was), opvoeden totdat deze geschikt was om te regeren. Maar… generaal Lysias had deze opdracht éérst gekregen. Nu werd hij dus zomaar gepasseerd. Was dat omdat hij een zware nederlaag tegen de Joden had geleden? Waarschijnlijk wel, maar Lysias is echt niet van plan op te geven. En zo ontstaat er onder de Syriërs een strijd om de macht. De Makkabeeën zullen daarvan nog eens profiteren…
Filippus en Lysias houden elkaar scherp in de gaten. Judas weet bijna zeker dat Lysias het niet aandurft om Syrië te verlaten om weer tegen de Makkabeeën te vechten. Daarom besluit hij de gehate burcht (citadel) Akra tegenover de tempel aan te vallen. Dan zullen de laatste Syriërs uit Jeruzalem kunnen worden verdreven. Maar dat gaat niet zo vlot! Het is een sterke vesting. Bovendien hebben de soldaten vanuit de Akra geheime tunnels gegraven, zodat enkelen ontsnappen en hulp vragen aan Lysias in Antiochië.
Olifanten in de strijd...
Lysias denkt dat hij die klus snel kan klaren. Hij trekt met een enorm leger naar Judea: tienduizenden manschappen, grote aantallen ruiters en… zo’n twintig olifanten. In die dagen hoorden deze dieren bij de militaire uitrusting. De olifanten werden daarvoor speciaal uit India gehaald en getraind. De bedoeling was om de vijand schrik aan te jagen. Maar ook namen boogschutters plaats in de 'geschuttoren', zodat de vijand met pijlen kon worden bestookt. Krijgsolifanten waren als het ware de 'tanks' van de oudheid.
Lysias heeft wel lef, want hij weet dat hij nu dwars tegen het bevel van de machtige Romeinen ingaat. Die hadden de Syriërs namelijk het gebruik van krijgsolifanten verboden. Maar hij heeft weinig keus: hij moet een snelle actie tegen de Makkabeeën voeren. Hij wil natuurlijk niet te lang uit Antiochië wegblijven, want je weet nooit wat Filippus, die ook een oogje op de Syrische troon heeft, intussen zal gaan doen!
► De dood van Eleazar
Bij Bet-Sur, in de buurt van Jeruzalem, komt het tot een treffen. Maar dit keer zijn de Syriërs te sterk. In de strijd wordt Eleazar, een broer van Judas, gedood wanneer hij onder een olifant terecht komt. De Makkabeeën moeten zich terugtrekken en toezien hoe Lysias oprukt naar Jeruzalem. De Joden die de tempel bezet houden verdedigen zich uit alle macht, maar het lijkt dat ze de strijd niet lang zullen kunnen volhouden. Daarbij komt: het is een sabbatsjaar; er is gebrek aan voedsel voor de Makkabeeën, die zich aan het Bijbelse gebod willen houden.
Redding voor de Joden!
En dan ineens is er uitkomst! Lysias trekt plotseling zijn leger terug om met de jonge koning naar zijn land te gaan. Wat is er toch aan de hand? De generaal heeft gehoord dat Filippus, zijn grote rivaal, op weg is naar Antiochië om de regering over te nemen. Daar moet Lysias natuurlijk een stokje voor steken! En hij is net op tijd om Filippus een nederlaag toe te brengen. Nu is Lysias de machtige man in Syrië!
Vanuit de hoofdstad stuurt hij bericht naar Jeruzalem dat hij de Joden vrede wil aanbieden. Ook krijgen ze gewetensvrijheid, zodat ze weer God op hun eigen manier mogen dienen. Lysias denkt namelijk dat hij op deze manier de vergissing van Antiochus IV kan herstellen. Want wat schiet hij ermee op als de Joden zich maar blijven verzetten? Lysias heeft wel andere dingen aan zijn hoofd!
Het is in het jaar 162 vóór Chr. Vier jaar geleden was de strijd tegen de Syriërs begonnen. En kijk eens, wat er nu is bereikt! Veel Joden zijn blij en opgelucht. Maar Judas en zijn mannen hebben hun twijfels. Wat zal Lysias nog gaan doen? Of de jonge Antiochus V, als die eenmaal de teugels in Syrië in handen zal hebben? Hij besluit de strijd voort te zetten…