Hollandsche Schouwburg
Onze hoofdstad Amsterdam heeft vele mooie oude gebouwen. Als je door de stad loopt kom je veel historische plaatsen tegen. In de 16e eeuw zijn er ook veel Joden uit Zuid-Europa naar Amsterdam gekomen, gevlucht uit Portugal en Spanje. Zij bouwden een grote synagoge in het centrum van de stad. Ook ontstond er een Joodse buurt, waar vele Joden gingen wonen. Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren er duizenden orthodoxe, dus godsdienstige, Joden in de hoofdstad. Tijdens de oorlog kwamen er Duitse Joden bij, die op de vlucht waren geslagen voor Adolf Hitler. Denk maar aan de familie van Anne Frank. Op de sjabbat, de Joodse rustdag, zag je veel Joden met kinderen naar de Grote Synagoge gaan.
De 'Joodsche Schouwburg'
In de Plantagebuurt staat een groot gebouw: de Hollandsche Schouwburg. Daar worden al vijftig jaar lang voorstellingen gegeven: theater en toneel. Veel mensen gaan daar kijken. Maar in 1941 gebeurt er iets. De Duitsers, die ons land bezet hebben, veranderen de naam in ‘Joodsche Schouwburg’. Er mag nog alleen Joods publiek komen en er mogen alleen Joodse muzikanten optreden. De Joden moeten een ster op hun kleren gaan dragen. Ze mogen niet meer overal komen. Hun kinderen mogen niet meer tegelijk met andere kinderen zwemmen. Ze mogen niet meer naar dezelfde scholen. Ze mogen niet meer in het park komen bij andere kinderen. Ze worden buitengesloten! Ze moeten steeds meer bij elkaar gaan wonen. Er volgen steeds meer maatregelen om de Joden te discrimineren.
Deportatie
De Duitsers hebben een afschuwelijke bedoeling met al die maatregelen. Daar is over nagedacht, kun je wel zeggen! Ze willen de Joden bij elkaar brengen en hen dan wegvoeren uit Amsterdam en uit Nederland; ja, uit alle landen die zij bezet hebben. Ze gaan de Joden deporteren. De Joden krijgen bericht wanneer ze zich moeten melden. Vanaf augustus 1942 worden er grote groepen Joden, duizenden mannen, vrouwen en kinderen, bij elkaar gedreven in de ‘Joodsche Schouwburg’. Daar vandaan worden ze per trein gebracht naar het doorgangskamp Westerbork in Drenthe.
Later worden vele Joden, ook hun kinderen, in veewagons, naar de concentratie- en vernietigingskampen in Duitsland en andere landen gebracht. Daar worden ze vergast in de gaskamers, dus uitgemoord! Dit is met geen pen te beschrijven. Voor veel Joden is de ‘Hollandsche Schouwburg’ een plaats van verschrikking geworden.
Verzetsmensen slagen erin om vanuit de ‘Hollandsche Schouwburg’ baby’s in tassen mee te smokkelen. Er ontsnappen ook kinderen via aangrenzende huizen en tuinen of ze ‘verdwijnen’ tijdens een wandeling. Deze kinderen worden via verzetsmensen ondergebracht bij ‘goede’ Nederlanders en daar duiken ze onder tijdens die vreselijke jaren. Zo overleven jonge Joodse kinderen de oorlog.
Na de bevrijding
Gelukkig wordt er op 5 mei 1945 vrede gesloten. De Duitsers hebben verloren, ze moeten capituleren. Vele Joden komen nooit meer terug in Amsterdam. Toch gaan er weer Joden in de hoofdstad wonen. Het stadsbestuur wil in de ‘Hollandsche Schouwburg’ opnieuw een theater vestigen. Een theáter??? Dat stuit bij vele mensen op verzet! Nee, het moet een herinneringsplaats worden. Hier zijn immers zoveel Joden weggevoerd. Hier zijn zoveel tranen gelaten, hier is zoveel angst en droefheid doorstaan! Het gebouw wordt een monument van de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Net als het Anne Frank-Huis, het Herinneringscentrum Kamp Westerbork en het Nationaal Monument Kamp Vught. En nog veel andere…
In 1962 wordt op de binnenplaats, waar vroeger de theaterzaal was, een monument onthuld ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers. Na een grondige opknapbeurt volgt in 1993 een indrukwekkende gedenkwand. De 6.700 familienamen die hierop zijn te lezen, symboliseren alle vermoorde Joden in Nederland. Als je in de buurt bent, moet je er maar eens gaan kijken.