De zaak-Dreyfus
Even had het erop geleken dat de Joden een volwaardige plaats konden gaan innemen in de samenleving. Zonder gevaar voor discriminatie of vervolging. In sommige Europese landen hadden Joden een gewaardeerde plek gekregen. In Duitsland was de Joden burgerlijke gelijkheid toegekend. En dat was heel wat! Als je bedenkt hoeveel eeuwen van geweld en moord eraan vooraf waren gegaan…
Anti-Joodse boeken
In Frankrijk ging het ook een hele tijd goed. Er kwamen steeds meer Joden wonen, er mochten synagogen gebouwd worden. De regering erkende de Joden en ze kregen gelijke rechten. Maar toch: het antisemitisme was nog levend. Dat bleek tegen het einde van de 19e eeuw. Een Fransman, Édouard Drumont, schreef een boek: “Het Joodse Frankrijk”. Hij meende dat hij de mensen moest ‘waarschuwen’ tegen een Joodse samenzwering. Zij wilden, beweerde hij, het bestuur van het land overnemen. Dus moesten de Fransen de Joden hun bezittingen maar snel afpakken. Velen waren heel enthousiast over dit boek. Het werd in enkele jaren meer dan 100 keer herdrukt!
Daarna schreef hij nog meer anti-Joodse boeken. Daaruit bleek: het ging niet meer om afkeer van de Joodse godsdienst, maar om haat tegen het Joodse ras. Ook was er weer de verdenking dat de Joden de macht over het geld hebben. Drumont zei: de Semiet heeft het instinct van een handelaar. Hij is er steeds op uit om anderen te bedriegen.
Vals beschuldigd
In 1894 werd een Franse legerkapitein beschuldigd van hoogverraad: het doorgeven van geheimen aan aartsvijand Duitsland. Deze man, Alfred Dreyfus, was …een Jood. En Joden, zo werd gezegd, hebben hun plek in de handel en het zakenleven. Wat heeft zo iemand dan in het leger te zoeken? Niets toch? Dat is dus wel erg verdacht! Hoe dan ook: hij werd - in het openbaar - gedegradeerd, dat wil zeggen: zijn militaire rang raakte hij kwijt.
► Alfred Dreyfus ►► In het openbaar gedegradeerd
Al snel werd hij verbannen naar het Duivelseiland. Dat is een afgelegen eiland bij de kust van Zuid-Amerika. Maar kort daarna werd de échte dader gevonden: een Duitse spion. Die werd in 1898 voor de rechter gesleept en …vrijgesproken! Niet te geloven! Een Franse schrijver, Émile Zola, beschuldigde daarop de regering. "Dit is een misdaad tegen de menselijkheid", zei hij verontwaardigd.
Onschuldig verklaard
Helaas: velen waren het niét met Zola eens. Overal in het land
ontstonden antisemitische rellen, Joden werden mishandeld en winkels
geplunderd. Men riep: “Dood aan Zola, dood aan de Joden!” Zola zag wel
aankomen dat hij gearresteerd zou worden: hij vluchtte naar Engeland!
En Dreyfus zelf? Die werd teruggehaald naar Frankrijk. Maar hij had veel
geleden in zijn verbanningsoord. In 1899 ging hij in hoger beroep om vrijspraak te krijgen. Zonder succes, maar toch kreeg hij niet lang daarna gratie.
Pas in 1906 werd hij officieel onschuldig verklaard. En daarna mocht hij ook weer in het leger dienen.
Bij het eerste proces tegen Dreyfus was een Oostenrijkse journalist aanwezig: Theodor Herzl. Ook hij was van Joodse afkomst. Hij begreep als geen ander: hier is iets aan de hand! Dit proces is niet gericht tegen een verdachte, het is gericht tegen het volk van de Joden! Herzl was de man die de stoot gaf tot de Zionistische beweging. Daaruit kwam voort dat het Joodse volk twintig jaar later een eigen woongebied kreeg toegewezen. En dat in 1948 de staat Israël werd uitgeroepen.
Massale emigratie
Over Rusland hebben we het al eens gehad. Daar werd in 1881 tsaar Alexander II bij een bomaanslag gedood. En het waren wéér de Joden die beschuldigd werden! Opnieuw ontstonden pogroms, waarbij duizenden omkwamen. Het gevolg hiervan was dat vele Joden het land ontvluchtten. Sommigen naar Palestina (toen nog Turks gebied). Maar verreweg de meesten emigreerden naar de Verenigde Staten.
Kortom: het zag er allemaal niet goed uit. Wat zou de nieuwe 20e eeuw nog gaan brengen?
