De opkomst van Hitler

De Eerste Wereldoorlog (1914-18) had ongunstige gevolgen voor de Joodse gemeenschap. Joden hadden namelijk ook in het leger gediend. En velen daarvan waren gesneuveld: in Duitsland meer dan 10.000, in Oostenrijk 40.000 en in Rusland waarschijnlijk wel 100.000! Vergeet niet: juist in de gebieden waar het hardst gevochten is, woonden de meeste Joden. Dat waren de landen die tegenwoordig Polen, Wit-Rusland, en Oekraïne heten. En daar braken na de oorlog ook weer pogroms uit, die veel slachtoffers eisten.

   Vrijheid?   

In 1919 werd op een grote vergadering in Versailles (bij Parijs) de vrede getekend. Eén van de vragen was: hoe moet het met de Joden? De landen in Midden-Europa wilden wel wat vrijheid verlenen aan minderheden, dus ook aan de Joden. Maar het ging met tegenzin. In Polen bijvoorbeeld mochten de Joden eigen scholen hebben en de sabbat als rustdag houden. In de Noord-Europese landen, maar ook in Rusland, Italië en Duitsland kregen de Joden gelijke rechten. Oók in Duitsland: daar trad de regering zelfs streng op tegen alle vormen van Jodenhaat. Het kwam er dus beter uit te zien. Maar voor hoe lang?

   Adolf Hitler   

Het antisemitisme werd weer 'wakker' op vele plaatsen. Onder andere in het Midden-Oosten. De Arabieren waren daar niet allemaal zo tevreden met de Joden, die in Palestina hun eigen ‘tehuis’ mochten inrichten. Er werden rellen georganiseerd, waarbij ook weer Joodse slachtoffers vielen.

► Vredesverdrag in Versailles
►► Adolf Hitler (Madame Tussaud)

Er waren veel mensen die het maar moeilijk konden verkroppen dat Duitsland de oorlog had verloren. Een daarvan was de 30-jarige Adolf Hitler. Hij had in het leger als vrijwilliger voor zijn land gestreden. En nu dit! De Duitse bevolking organiseerde grote demonstraties. Klopt, we hebben de oorlog verloren, maar moeten we nu zó slecht behandeld worden? Duitsland moest een enorme schadevergoeding voor de oorlog betalen. Zouden de mensen dan in armoede moeten gaan leven? Ook werd rondverteld, dat er verraad was gepleegd. Daarom was de oorlog zo slecht voor de Duitsers afgelopen. En de Joden hadden daarin een grote rol gespeeld!

   Het Germaanse ras   

Overal in Duitsland braken opstandjes uit. Deze maakten grote indruk op Hitler. Al heel snel liet hij blijken hoeveel afschuw hij had van de Joden. Het zijn net ziektekiemen, vond hij. En ook was hij overtuigd van een grote Joodse samenzwering. Samen met de communisten waren de Joden de schuld van de slechte toestand in Duitsland. Hij had ook speciale ideeën over rassen. Er waren goede en slechte rassen. De Joden hoorden bij de tweede, de minderwaardige soort. Nog minder dan derderangs burgers. Trouwens: dat gold ook voor gehandicapten en zigeuners. Door gemengde huwelijken zou zomaar het Germaanse ras in ‘kwaliteit’ achteruit kunnen gaan. Daar wilde Hitler liever niet aan denken. De Duitsers moesten dus tegen deze groepen beschermd worden. Net als je ook maatregelen neemt tegen een ziekte!

   "Mein Kampf"   

Hitler was de leider van de NSDAP (ook wel genoemd: de nazipartij). In 1923 wilde hij met een staatsgreep het bestuur van het land in handen krijgen. Juist toen de prijzen in het land torenhoog waren geworden. Maar dat plan mislukte. Hitler kwam terecht in de gevangenis; waar hij overigens maar kort heeft gezeten. Daar schreef hij een boek: “Mein Kampf” (Mijn Strijd). Daarin ging hij weer tekeer tegen de Joden, die zo handig waren in het zakenleven. En die dus de Europeanen benadeelden. Ook de ideeën van Henry Ford werden genoemd. Deze autofabrikant geloofde heilig in het bestaan van een wereldwijd Joods complot. In Amerika waren de Joden, volgens hem, ook al van plan om de macht te veroveren. De gedachten van Ford werden later overgenomen door diverse nazi-kopstukken. Van Hitler weten we dat hij een portret van Ford op zijn werkkamer had hangen...

Nóg was Hitler niet aan de macht. Maar zijn aanhang werd groter. Voor de Joden brak een onzekere tijd aan. Donkere wolken pakten zich samen boven Europa…